บทความเรื่อง การดูแลตนเองเมื่อปวดเข่า

มาสเตอร์วชิรพันธ์        มากมี

ที่มา: www.pt.mahidol.ac.th  ศูนย์กายภาพบำบัด คณะกายภาพบำบัด มหาวิทยาลัยมหิดล

บทความโดย นักกายภาพบำบัด ศราวุธ สุขใจ

เข่า เป็นข้อต่อที่ต้องเคลื่อนไหวและรับน้ำหนักของร่างกาย เพื่อใช้ในกิจกรรมที่สำคัญของมนุษย์ เช่น การยืน เดิน วิ่ง และการเล่นกีฬา อาการปวดเข่า เป็นปัญหาที่พบบ่อย ซึ่งนอกจากอาการปวดแล้วยังบั่นทอนสมรรถภาพการทำงานอย่างมาก

   1. การเสื่อมสภาพของข้อเข่าจากวัยที่มากขึ้น น้ำหนักตัวที่มากเกินไป หรือการใช้งานเข่าที่ไม่เหมาะสมเป็นเวลานาน ส่งผลให้เข่าเสื่อมเร็วกว่าปกติ
   2. เข่าอักเสบจากโรคข้อ เช่น โรคเก๊าท์ รูมาตอยด์
   3. จากอุบัติเหตุ เช่น หกล้ม การเล่นกีฬา ทำให้มีการอักเสบหรือฉีกขาดของกล้ามเนื้อและเอ็นข้อเข่าได้

อาการและอาการแสดง

   1. รายที่มีอาการรุนแรงฉับพลันจะมีอาการปวด บวม แดง ร้อน ของเข่าชัดเจน
   2. รายที่มีอาการเรื้อรัง อาการมักปวดเป็น ๆ หาย ๆ ปวดมากเวลาใช้งานเข่า
   3. เข่าฝืดหรือยึด มีเสียงดังในเข่า พบบ่อยช่วงหลังตื่นนอนหรือหลังจากนั่งนาน ๆ แล้วลุกขึ้น ถ้าปล่อยปละละเลยอาจก่อให้เกิดข้อเข่าติดงอผิดรูปได้
   4. เดิน ขึ้นลงบันได ยืนหรือนั่งนาน ๆ แล้วลุกขึ้นจะมีอาการเข่าทรุด หกล้มได้งาย เพราะอาการปวดหรือกล้ามเนื้อเข่าอ่อนแรง

การรักษาทางกายภาพบำบัด

   1. การลดปวด ลดการอักเสบข้อเข่า โดยใช้เครื่องมือไฟฟ้าทางกายภาพบำบัด และการใช้ความร้อน ความเย็น
   2. การแนะนำท่าทางออกกำลังกายข้อเข่าที่ถูกวิธี
   3. การดัดดึงข้อต่อกระดูกเข่า ในกรณีที่ข้อเข่ายึดติด
   4. การแนะนำในการปรับกิจกรรมเพื่อเลี่ยงความเจ็บปวด

การปฏิบัติตัวเมื่อมีอาการปวดเข่า

   1. เมื่อมีอาการอักเสบฉับพลัน (ปวด บวม แดง ร้อน) ประคบด้วยถุงใส่น้ำผสมน้ำแข็ง 20 นาที ถ้าไม่มีอาการอักเสบฉับพลัน แต่ปวด เมื่อย ตึง ให้ประคบด้วยความร้อน 30 นาที 1-2 รอบต่อวัน
   2. เมื่อเข่าบวมหรืออยู่ในช่วงปวดมากควรหลีกเลี่ยงการยืน เดินนาน ๆ นั่งพับเพียบ นั่งคุกเข่า นั่งยอง ๆ
   3. ถ้าน้ำหนักตัวมากควรลดน้ำหนักจะช่วยลดอาการปวดได้
   4. การขึ้นลงบันได ควรขึ้นด้วยข้างที่ไม่ปวดก่อน เวลาลงลงด้วยข้างที่ปวดก่อน มือจับราวบันได
   5. ไม่ค้างขาอยู่ในท่าใดท่าหนึ่งนานเกินไป ถ้าต้องนั่งนาน ให้ขยับขา งอเหยียดเข่าบ่อย ๆ