การไอเป็นกลไกอย่างหนึ่งของร่างกายที่คอยกำจัดสารคัดหลั่ง สิ่งระคายเคือง หรือจุลชีพออกจากระบบทางเดินหายใจ การไอสามารถบอกถึงโรคได้หลายอย่าง เช่น ไข้หวัด วัณโรค กรดไหลย้อน หอบหืด หลอดลมอักเสบเรื้อรัง  การไอสามารถแบ่งได้ 2 ลักษณะ คือ การไอแบบมีเสมหะ กับ การไอแบบแห้ง (ไม่มีเสมหะ)                 ยาแก้ไอปัจจุบันก็จะมีสรรคุณช่วยขับเสมหะ ยาละลายเสมหะ ช่วยให้เคลือบและป้องกันเยื่อบุทางเดินหายใจ (มักเป็นส่วนผสมสำหรับยาแก้ไอแบบแห้ง) สำหรับสมุนไพรแก้ไอ สามารถแบ่งเป็น สมุนไพรบรรเทาอาการไอ จะช่วยลดการระคายเคืองในลำคอ เคลือบเยื่อบุทางเดินหายใจ และสมุนไพรช่วยขับเสมหะมักจะมีรสเปรี้ยว              มีความเป็นกรด สมุนไพรเหล่านี้ได้แก่

· มะแว้งต้น หรือ มะแว้งเครือ มีสารอัลคาลอยด์ ซึ่งเราจะพบว่าถูกใช้ในยาแก้ไอหลายตำรับ นำผลมารับประทานสดหรือคั้นเอาแต่น้ำใส่เกลือเล็กน้อย จิบบ่อยๆ

· มะนาว พบสาร Citric Acid ช่วยขับเสมหะ อาจนำมาผสมกับเกลือเล็กน้อย เอาไว้จิบเรื่อยๆ หรือจะนำมะนาวไปผสมน้ำอุ่น เกลือ และน้ำผึ้ง ใช้จิบบ่อยก็ได้

· มะขาม อุดมไปด้วยกรดอินทรีย์อย่าง ซิตริค มาลิค ทาร์ริค และวิตามินเอ รสเปรี้ยวของมะขามจะช่วยละลายเสมหะ และ สามารถบรรเทาอาการไอ โดยนำเนื้อมะขามจิ้มกับเกลือ หรือจะนำไปคั้นเป็นน้ำผสมเกลือเล็กน้อย ใช้จิบบ่อยๆ ช่วยกัดเสมหะให้ละลาย

· มะขามป้อม เป็นผลไม้ที่มีวิตามินซีสูงมากๆ ซึ่งมากกว่าน้ำส้มถึง 20 เท่า มีรสเปรี้ยวอมฝาด ปัจจุบันมีการศึกษาพบว่ามะขามป้อมมีสารที่ละลายน้ำได้มีฤทธิ์ละลายเสมหะ ลดอาการเจ็บคอ ทำให้ชุ่มคอ ช่วยป้องกันและลดอาการไอได้ดี โดยนำผลมะขามป้อมที่แก่จัดรับประทานคู่กับเกลือเล็กน้อย หรือนำผลสดไปต้มกับน้ำเอาไว้ดื่ม

· ขิง เป็นพืชรสเผ็ด ขิงสดจะมีฤทธิ์ช่วยขับพิษที่เกิดจากการติดเชื้อออกจากร่างกายทางเหงื่อ และยังช่วยปรับสภาพร่างกายเมื่ออยู่ในภาวะเย็น ช่วยขับเหงือ มีน้ำมันหอมระเหย เช่น Gingerol และ Zingerone ช่วยขับเสมหะ โดยน้ำขิงแก่มาต้มกับน้ำ อาจเพิ่มน้ำตาล ทานตอนอุ่นๆ ทำให้โล่งคอ หรือนำขิงสดมาตำผสมเกลือเล็กน้อยก็ได้ แต่อาจจะทานยากไปหน่อย ขิงได้รับการขึ้นทะเบียนในบัญชียาหลักแห่งชาติแล้วคะ ปลอดภัยแน่นอน

· ดีปลี เป็นสมุนไพรที่มีรสเผ็ด พบสาร beta Caryophyllene ช่วยขับเสมหะ ดีปลีจัดอยุ่ในพิกัดตรีกฏก แปลว่าของรสเผ็ดร้อน 3 ชนิด เป็นพิกัดยาที่ประกอบด้วยเครื่องยา 3 อย่างคือ พริกไทย ขิงแห้ง และดีปลี มีสรรพคุณแก้โรคที่เกิดจากลม (วาตะ) เสมหะ และ ดี (ปิตตะ) เพียงนำดีปรีแห้ง ครึ่งผลมาฝนกับน้ำมะนาว ผสมเกลือยังหยิบมือ ใช้กวาดคอหรือถ้าจะใช้จิบก็เติมน้ำนิดหน่อย ดีปลีไม่เหมาะกับคนที่เป็นไข้ตัวร้อนคะ เพราะจะทำให้ร้อนในได้

· เมล็ดเพกา ช่วยขับเสมหะ เป็นส่วนประกอบของน้ำจับเลี้ยง ที่ใช้ดื่มแก้ร้อนใน เมล็ดเพกามีสรรพคุณแก้ไอ     ขับเสมหะได้ดี โดยใช้เมล็ดเพกาต้มกับน้ำแล้วนำมาดื่มวันละ 3 เวลา

สำหรับคนที่ไอแบบมีเสมหะ เรามีเทคนิคเกี่ยวกับการนอนมาช่วยอีก ทางหนึ่ง คือให้นอนหมอนหนุนให้ศีรษะสูงกว่าลำตัวหรือนอนในลักษณะกึ่งนอนกึ่งนั่ง เพื่อช่วยให้การหายใจสะดวกขึ้น

สมุนไพรแก้ไอ นั้นสามารถช่วยบรรเทาอาการไอได้ แต่ไม่สามารถรักษาสาเหตุหรือโรคที่ทำให้เกิดอาการไอได้ การรักษาที่ต้นเหตุของการไอจึงน่าจะเป็นวิธีที่ดีที่สุดที่จะทำให้อาการไอหายไปได้ และหากไอเป็นระยะเวลานาน อาการไอรุนแรงขึ้น หรือมีอาการอื่นๆร่วมเมื่อไอควรรีบพบแพทย์เพื่อปรึกษาดูอาการทันที สมุนไพรแก้ไอเหล่านี้ล้วนมีรสเปรี้ยวจัดหากทานมากๆอาจทำให้เกิดอาการท้องเสียได้คะ

ที่มา     http://clinicherbs.com/herbal-cough/